فرش سجاده اي كاشان
فرش سجاده اي كاشان
فرش سجاده اي تركيبي بي نظير از مذهب و هنر اسلامي مي‌باشد كه فضايي معنوي و روح بخش را براي مساجد و نمازخانه‌ها به ارمغان مي‌آورد.
كاشان كه در استان اصفهان و به فاصله‌ي حدود 260 كيلومتري از تهران واقع شده است به عنوان شروع كننده و همچنين پايتخت سجاده فرش در ايران شناخته مي‌شود.
فرش سجاده اي كاشان هميشه مورد زبانزد عموم بوده است؛ در گذشته با فرش‌هاي محرابي دستباف كه امروزه موجب شكوه و جلال موزه‌هاي اسلامي مي‌باشد و همچنين امروزه كه با صادرات انبوه فرش سجاده ماشيني به ساير كشورهاي اسلامي، مايه‌ي افتخار ايران مي‌باشد.
شروع بافت فرش سجاده اي در ايران
در گذشته بافت فرش سجاده اي در ايران به شكل دستباف و با الياف كاملا طبيعي نظير پشم و ابريشم صورت مي‌گرفته است، اما با گسترش و توسعه‌ي ماشين آلات بافندگي و همچنين پيدايش الياف مصنوعي نظير پلي استر و اكريليك، توليد سجاده فرش به صورت ماشيني آغاز گرديد.
آغاز بافت فرش ماشيني سجاده اي در ايران به پيش از از انقلاب و به اوايل دهه‌ي پنجاه خورشيدي باز مي‌گردد. اولين قالي ماشيني توليد داخل در كارخانه‌هاي مخمل و ابريشم كاشان توسط دستگاه‌هاي مخملبافي و با الياف مصنوعي بافته شدند كه اين فرش‌ها داراي وزن سبكي بودند و همچنين نخ خاب كوتاهي داشتند.
با استقبال نسبتا خوبي كه مردم ايران از فرش‌هاي ماشيني به عمل آوردند، صنايع نساجي و كارخانه‌هاي فرش روز به روز بيشتر شدند كه به جرات مي‌توان گفت امروزه بالاي 90% درصد از قالي‌هاي مصرفي در ايران به صورت ماشيني و با الياف مصنوعي هستند.
همچنين در حال حاضر بسياري از مسجدها، مصلي‌ها، امامزاده‌ها، نمازخانه‌ها و حسينيه‌ها توسط توليدات فرش سجاده اي ماشيني مفروش گرديده‌اند.
هم اكنون بيش از 1000 كارخانه‌ي فرش در شهرك‌هاي صنعتي كاشان نظير راوند و آران و بيدگل وجود دارند كه به بافت انواع فرش ماشيني، فرش سجاده، گليم، گبه و ... مشغول مي‌باشند.
رايج‌ترين نخ‌‌هاي مورد استفاده در فرش سجاده اي كاشان
الياف (جمع واژه‌ي ليف) رشته‌هاي بلند و نازكي شبيه مو هستند كه از استحكام و انعطاف پذيري كافي براي تهيه‌ي نخ قالي برخوردار هستند. الياف، طي انجام عمليات ريسندگي در صنايع بزرگ نساجي تبديل به نخ و آماده‌ي بافت سجاده فرش مي‌شوند.
الياف فرش سجاده اي كاشان را با توجه به جنسشان، مي‌توان به دو دسته تقسيم نمود:
الياف طبيعي:
اليافي هستند كه در طبيعت وجود دارند و بشر نقشي در توليد آن‌ها ندارد؛ الياف طبيعي نيز به دو بخش گياهي و حيواني تقسيم مي‌شوند؛ پركاربردترين الياف طبيعي در سجاده فرش شامل موارد زير مي‌باشند:
جوت
پنبه
پشم
ابريشم
الياف مصنوعي:
الياف مصنوعي اليافي هستند كه در طبيعت وجود ندارند و توسط بشر توليد مي‌شوند؛ پرمصرف‌ترين الياف مصنوعي مورد استفاده در فرش سجاده اي موارد زير مي‌باشند:
اكريليك
پلي استر
پلي پروپيلن
نايلون
به لحاظ تاريخي، سجاده فرش‌ها تا قبل از زمان پيدايش الياف ساختگي و مصنوعي، با استفاده از الياف كاملا طبيعي توليد مي‌شدند؛ الياف ساخته شده توسط بشر تاثير قابل توجهي در صنعت بافت فرش سجاده داشتند؛ لازم به ذكر است كه الياف نساجي را نيز با توجه به طولشان به دو دسته‌ي الياف يكسره و الياف منقطع تقسيم بندي مي‌كنند.
فرش سجاده اي خوب چه خصوصياتي بايد داشته باشد؟
نكات مهم هنگام خريد فرش سجاده
مهم‌ترين نكته‌اي كه در خريد فرش سجاده اي كاشان بايد توجه داشت، برچسب يا ليبلي است كه بايد پشت سجاده فرش الصاق شده باشد.
جنس نخ خاب:
جنس نخ خاب يكي از فاكتورهاي مهم در انتخاب يك فرش سجاده مي‌باشد و با توجه به محل استفاده و مقدار هزينه‌اي كه مي‌خواهيم پرداخت كنيم مشخص مي‌شود.
امروزه عموما فرش‌هايي با جنس اكريليك، پلي پروپيلن، پلي استر و غيره توليد مي‌شود. در جاهايي كه با رطوبت زياد سر و كار داريم از فرش‌هايي كه پرز آن‌ها از پلي پروپيلن (با توجه به اينكه جذب آب ندارند) استفاده شود. از لحاظ قيمت معمولا فرش‌هاي پلي پروپيلن و پلي استر ارزان‌تر و فرش‌هاي اكريليك گران‌تر مي‌باشد.
جنس نخ تار:
جنس نخ تاري كه در انواع فرش سجاده اي استفاده مي‌شود شامل نخ‌هايي با الياف پنبه و پلي استر است. بهترين نوع نخ تار، نخ پنبه‌اي است.
جنس نخ پود:
جنس نخ پودي كه معمولا استفاده مي‌شود جوت مي‌باشد و ممكن است بسته به نوع سجاده فرش از انواع ديگر نخ‌ها مثل پنبه نيز استفاده شود.
تراكم شانه در متر:
اين ويژگي از فاكتورهاي مهم يك فرش سجاده اي مي‌باشد و آن تراكم نخ تار را نشان مي‌دهد و هرچه مقدار آن بيشتر باشد نشان دهنده‌ي ظريف‌تر شدن فرش سجاده مي‌باشد.
تراكم پود در متر:
اين ويژگي نيز از فاكتورهاي مهم فرش سجاده به شمار مي‌رود و معمولا تراكمي كه در بازار فروش فرش ماشيني به كار مي‌رود در واقع تراكم پود در متر مي‌باشد.
تراكم گره در متر مربع:
تراكم گره عبارت است از تعداد گره در يك متر مربع سجاده فرش كه از فاكتورهاي مهم كيفي قالي است و هرچه اين مقدار در يك فرش سجاده اي بيشتر باشد، پرتر و متراكم‌تر خواهد شد.
ارتفاع نخ خاب:
عبارت است از طول نخ پرز يا خاب كه بعد از زمينه بافته شده و بايد طبق آنچه كه اظهار شده، باشد.
ابعاد فرش:
ابعاد بايد در برچسب فرش سجاده اي قيد گردد.
نام و كد طرح:
نام و كد طرحي كه سجاده فرش بر اساس آن بافته شده بايد مشخص گردد.
شرايط نگهداري:
آگاهي‌هاي ضروري جهت نگهداري صحيح و مناسب شامل روش شستشو، روش خشك كردن و عبارت "از گذاشتن اجسام داغ بر روي فرش خودداري شود" مي‌باشد.
درجه فرش:
چنانچه در برچسب، فرش سجاده درجه يك اظهار گردد بايد عاري از عيوب غير مجاز باشد.
فرش سجاده اي درجه يك بايد فاقد چه عيوبي باشد:
رفوي قابل رويت
تاب خوردگي كناره
شكستگي نقشه
پارگي نخ تار به صورت مشهود
پارگي نخ پود به صورت مشهود
پارگي نخ خاب به صورت مشهود
نايكنواختي و سايه روشن موضعي رنگ
سوختگي آهار در پشت فرش سجاده اي و تغيير رنگ آن
پشت ريختگي نخ خاب به صورت مشهود
سركجي سجاده فرش بيش از يك درصد در طول، عرض و قطر
سوزني شدن نخ خاب به علت نفوذ آهار به روي فرش ماشيني
ريزش آهار از پشت فرش سجاده
اشتباه طراحي نخ خاب به صورت مشهود
اشتباه طراحي چله
ناصاف بودن كناره‌هاي فرش سجاده اي
دورنگي به صورت مشهود
روده شدن نخ پود
نايكنواختي تراش و زبري سطح سجاده فرش به صورت مشهود
انتخاب رنگ مناسب براي سجاده فرش
در مورد انتخاب رنگ بايد به نكات زير توجه نمود:
از رنگ‌هاي مورد علاقه‌ي خود استفاده كنيد، چون احساسات شما مهم است و نشان دهنده‌ي شخصيت شماست.
نور و ابعاد مسجد و رنگ وسايل به كار رفته در نمازخانه را در نظر بگيريد.
برخي از بخش‌هاي مسجد و نمازخانه، چه از طريق هوا و چه در نتيجه‌ي رفت و آمدهاي زياد، در معرض گرد و غبار و آلودگي قرار مي‌گيرد. بايد سعي شود اين گرد و خاك در روي كف پوش با توجه به رنگ آن، بدنما و زننده به چشم نيايد.
بعضي از رنگ‌ها مي‌توانند اين عيب را در خود پنهان كنند تا لحظه به لحظه در معرض ديد قرار نگيرند. بهتر است در اين قبيل جاها، از طرح‌ها و يا تركيب‌هاي لكه لكه يا خال خال استفاده گردد.
در قسمت‌هايي كه رفت و آمد كم است و مشكل گرد و خاك بسيار كم يا احيانا در حد صفر است، مي‌توان از رنگ‌هاي روشن فرش سجاده اي كاشان استفاده نمود.
كف پوش محل‌هاي پر رفت و آمد بايد داراي رنگ‌هاي تيره‌تر با بافت‌هاي متنوع و طرح‌هاي گوناگون باشد.
روش‌هاي مراقبت و نگهداري از سجاده فرش
الياف فرش ماشيني مي‌تواند گرد و غبار و باكتري و آلودگي‌ها را مخفي كند كه با گذشت زمان اين عمل سبب فرسودگي فرش سجاده اي شما مي‌گردد. نظافت مرتب يكي از امتيازاتي است كه ما گاهي اوقات فراموش مي‌كنيم و آن مي‌تواند:
باعث طولاني شدن عمر سجاده فرش شما شود.
يك تازگي و منظر خوب به اتاق شما مي‌دهد.
باعث مي‌شود كه اتاق بوي بهتري بدهد.
گرد و غبار را از افرادي كه از آسم و آلرژي رنج مي‌برند، دور كنند.
در زير چند نكته‌ي مهم جهت مراقبت و نگهداري از فرش سجاده اي كاشان را براي شما ليست كرده‌ايم:
روي فرش خود قبل از جارو كشيدن كمي نمك پاشيده و اجازه دهيد براي يك ساعت نمك روي سجاده فرش بنشيند، نتيجه‌ي اين عمل براق شدن فرش سجاده پس از جارو كشيدن مي‌باشد.
يك تكه يخ را در فرورفتگي به جا مانده از وسايل مسجد بگذاريد سپس اجازه دهيد كه آب شود اين عمل سبب مي‌شود كه الياف فرش ماشيني پر شود و دوباره بايستد.
از قرار دادن فرش سجاده اي در مكان مرطوب يا در معرض نور مستقيم خورشيد خودداري نماييد.
اندازه‌ي سجاده فرش را متناسب با مكان مورد استفاده انتخاب نماييد تا از تا خوردن آن جلوگيري گردد.
از گذاشتن اجسام داغ و اتو كردن البسه بر روي فرش ماشيني خودداري نماييد.
از قرار دادن وسايل گرمازا از جمله بخاري به طور مستقيم بر روي فرش سجاده خودداري نماييد كه باعث زرد شدن رنگ آن مي‌شود.
به منظور جلوگيري از سايش موضعي و يكنواخت ماندن سجاده فرش، آن را هر چند وقت يك بار سر و ته نماييد.
اسباب و اثاثيه‌ي سنگين نظير ميز را در دوره‌هاي زماني متفاوت تغيير مكان دهيد تا از ايجاد فشردگي موضعي در سطح فرش سجاده اي جلوگيري گردد.
براي پيشگيري از سر خوردن آن روي سطح صاف و صيقلي از ترمز فرش استفاده نماييد.
هنگام جا به جا كردن و حمل و نقل فرش سجاده، آن را رول نماييد. با توجه به اينكه تا كردن به قالي آسيب مي‌رساند از تا كردن آن جدا خودداري نماييد.
در فرش‌هاي اكريليك جهت رفع پرز آزاد سطح قالي، در ابتداي استفاده چندين بار آن را با جاروي دستي خيس، جارو نماييد.
از پهن كردن فرش ماشيني روي سطح ناهموار و برجسته كه باعث سوراخ شدن و پارگي آن مي‌شود اجتناب نماييد.
هرگز سجاده فرش را مرطوب رها نكنيد زيرا سبب شكسته شدن آن مي‌شود و تكه تكه به نظر مي‌رسد.
قبل از اينكه روي فرش سجاده اي راه برويد اجازه دهيد كه قالي كاملا خشك شود، زمان دوازده ساعت توصيه مي‌شود.
روش‌هاي از بين بردن لكه‌هاي فرش سجاده اي
به منظور از بين بردن لكه‌هاي روي فرش سجاده اي، هركدام از لكه‌ها كه قابل برداشتن باشند به محض ايجاد لكه، سريعا ماده‌ي لكه زا را با قاشق تميز جمع كنيد. بعد از هر عمل لكه زدايي با روش‌هاي زير محل لكه را به وسيله‌ي پارچه‌ي سفيد و تميز خشك نماييد و در صورت پاك نشدن لكه، عمل لكه زدايي را تكرار نماييد.
براي لكه‌هاي شير و ماست، دارو (شربت)، شكلات، روغن خوراكي، تخم مرغ، ادرار، خون، استفراغ، رنگ پلاستيك و چسب چوب، شامپو فرش را در آب ولرم حل و كف حاصل را به وسيله‌ي پارچه‌ي سفيد و تميز روي محل لكه، مالش دهيد.
براي لكه‌هاي آب ميوه، نوشابه، شربت، چاي و قهوه، نسكافه، سس و بستني، پارچه سفيد و تميز آغشته به مايع سركه سفيد را روي محل مالش داده و پس از تميز شدن لكه محل را با آب و شامپو مالش دهيد.
براي لكه‌هاي شمع (پارافين) واكس و چسب مايع، پارچه‌ي سفيد و آغشته به الكل سفيد را روي محل لكه مالش دهيد.
براي لكه‌هاي لاك ناخن، رژ لب، دوات و ماژيك، پارچه‌ي تميز آغشته به استون را روي لكه مالش دهيد.
براي لكه‌هاي رنگ روغني، پارچه‌ي سفيد آغشته به تينر فوري را روي محل لكه مالش دهيد. با توجه به آتش زا بودن تينر در هنگام استفاده، دقت كافي به عمل آوريد و اقدامات ايمني را به كار گيريد.
براي لكه‌هاي ايجاد شده با آدامس آن را با يك تكه يخ به حالت منجمد درآورده و با دقت از روي فرش سجاده جدا كنيد.
براي نواحي لكه‌هاي كم رنگ، همه‌ي محلول‌هاي تميز كننده را امتحان كنيد. لكه‌هاي چربي يا روغن را، بلغور (آرد ذرت) يا جوش شيرين مي‌تواند جذب كند؛ طي يك شب بر روي لكه پخش و با جاروبرقي جارو كنيد.
نكاتي جهت شستشوي سجاده فرش ماشيني
بهترين گزينه براي شستشوي فرش سجاده اي، استفاده از قالي شويي‌هاي كاملا معتبر است.
ولي اگر شخصا مي‌خواهيد اقدام نماييد قبل از شستشو بايد گرد و غبار از سطح يا لابلاي سجاده فرش زدوده و براي اين كار بهتر است از جارو برقي با مكش بالا استفاده شود. بهتر است براي شستشو، فرش ماشيني را در محلي شيب دار پهن كرده و سطح آن را كاملا با آب ولرم (تا 40 درجه‌ي سانتي گراد) خيس نماييد، سپس محلولي از شامپوي فرش و آب ولرم تهيه كرده و به وسيله‌ي اسفنج كليه‌ي نقاط فرش سجاده را بشوييد. پس از اتمام، سطح آن را با آب طوري شستشو دهيد كه مواد شوينده به طور كامل از فرش سجاده اي خارج گردد. جهت شستشوي سطح فرش ماشيني از وسايلي مانند برس‌هاي سيمي و يا زبر استفاده نشود زيرا باعث آسيب ديدگي مي‌شود. هرگز از مواد شوينده كه داراي جوهر نمك، اسيد و يا تركيبات مشابه مي‌باشند استفاده نكنيد. همچنين در مورد فرش‌هاي پشمي از مواد قليايي قوي و مواد سفيد كننده استفاده نكنيد. براي جلوگيري از چروك شدن فرش سجاده اي هنگام خشك كردن، آن را در محلي با شيب تند قرار دهيد يا به صورت صاف آويزان نماييد و همچنين قالي را در محل‌هايي كه هوا جريان دارد آويزان كنيد.
نكته: در هنگام شستشوي سطوح زير فرش سجاده (مثل سراميك، سنگ و غيره) از موادي كه خاصيت اسيدي و يا قليايي قوي دارند استفاده نشود، چون احتمال باقي ماندن مواد مذكور در محل شستشو وجود دارد كه باعث پارگي فرش ماشيني مي‌شود.
برچسب: فرش سجاده اي كاشان ; فرش سجاده اي ; فرش سجاده ; فرش سجاده كاشان،
ادامه مطلب
